Aspekty moralne odpowiedzialności w prawie karnym

Abstract

Celem pracy jest charakterystyka prawa karnego jako gałęzi prawa o szczególnym natężeniu pierwiastka moralnego, przesądzającego o jego specyfice. Wyróżniono dwa aspekty rozważań. Pierwszy dotyczy oceny moralnej zachowań uznanych za przestępstwo i założenia, że potępienie moralne czynu ma odróżniać prawo karne od innych gałęzi prawa publicznego. Drugi aspekt dotyczy założenia, że wyróżnikiem kary kryminalnej ma być komunikowana przez nią dezaprobata dla sprawcy, co z kolei wiąże się z pytaniem o winę i jej związek z odpowiedzialnością moralną. Tradycyjna nowożytna filozofia poszukiwała moralnych podstaw prawa karnego w różnie rozumianej idei dobra wspólnego realizowanego przez wolę „suwerennego ludu”, lecz współcześnie ten punkt odniesienia traci na ostrości. Nowoczesna filozofia prawa nie sformułowała alternatywnego i dostosowanego do wymogów współczesności moralnego uzasadnienia prawa karnego.

The subject matter of this paper are moral problems of criminal liability, with a particular focus on an attempt to find such features in the area of morality whose accumulation in criminal law determines its specificity. We may distinguish two aspects of deliberations on moral problems of criminal liability. The first of the aspects concerns the issue whether all behaviours regarded as criminal offences are morally wrong. It is particularly important as such condemnation of the act is supposed to distinguish criminal law from other branches of public law. The second aspect concerns the issue of criminal penalty and it is related to the issue of guilt and its relationship with moral responsibility. The main argument of this paper is the fact that the contemporary philosophy of law has not created any coherent concept making it possible to distinguish criminal law from other branches of public law on grounds of morality.