Piękno starzejącego się ciała: oczywisty czy pozorny wymiar wartości społecznych?

Abstract

Celem artykułu jest przegląd teorii i badań empirycznych, dotyczących problematyki społecznego oraz subiektywnego obrazu ciała w procesie starzenia. W sferze publicznej panuje powszechne przekonanie, że wraz z wiekiem obniża się atrakcyjność, a według stereotypu starzy ludzie postrzegani są jako „brzydcy”. Wobec wyzwania, jakim jest starość, seniorzy dążą do utrzymania pozytywnej oceny swojej fizyczności, zarówno w dziedzinie wyglądu, jak i zdrowia. Nowe pokolenia kończące sześćdziesiąty rok życia ucieleśniają zmiany, wyrażające się w postaci dyskretnego wzrostu wydatków, wyższego poziomu aktywności fizycznej, przywiązywania większej wagi do reżimu diety i kondycji fizycznej oraz częstszego szukania pomocy w obszarze kosmetycznych i odmładzających technologii. Przeprowadzone analizy wskazały na to, że efekty naturalnego procesu starzenia podlegają społecznej stygmatyzacji. We współczesnym zachodnim społeczeństwie obsesja na punkcie młodzieńczego, pięknego wyglądu stała się powszechna, a jej rezultatem są procedury zmierzające do odwrócenia procesu starzenia. Potrzeba estetyzacji ciał i medialne epatowanie pięknem cenzurują starość w wymiarze cielesnym. W artykule szczególną uwagę poświęcono zagadnieniom zróżnicowania płciowego w kontekście starości. O ile można znaleźć liczne przykłady mężczyzn, będących bohaterami kultury masowej, którym „pozwolono” się zestarzeć, o tyle w przypadku kobiet obowiązkowe jest bycie „wiecznie młodą”.

The purpose of this paper is to review theory and empirical research concerned with the problem of social and subjective body image among the elderly. There is a common perception among the public that age reduces attractiveness and older people tend to be stereotyped as “ugly”. Given the challenges of aging, older individuals strive to maintain positive evaluation of their physical selves both in domain of appearance and health. As newer cohorts of “over sixties” replace older cohorts, changes have become embodied in through increased levels of discretionary spending, greater levels of physical activity, more attention to diet and fitness regimes, more frequent recourse to cosmetic and rejuvenative technologies. The analysis has shown that there is a social stigma around the effects of the natural ageing process. Obsession with a youthful and beautiful appearance has become commonplace in modern western society and has resulted in procedures trying to reverse the aging process. The need for aeastheticization of bodies and media fixation on beauty functions as censorship of old age in the physical realm. Special attention was given the gender-related differences in aging. As there are examples of men presented in mass culture who were “allowed” to get old, in the case of women it is obligatory to be “forever young”.