Komercjalizacja ciała ludzkiego w społeczeństwie ryzyka biomedycznego

Abstract

Autor artykułu omawia przemianę modelu medycyny naprawczej w medycynę spełniania pragnień. Zasadnicza część ludzkich pragnień związana jest z funkcjonowaniem ciała, jego ekspozycją, odczuwaniem i postrzeganiem. Medycyna dostosowuje się do potrzeb społeczeństwa konsumpcyjnego i odpowiada na zapotrzebowanie „ciała kulturowego”. Syndromem współczesności jest ekspansja czynników kulturowych, ingerujących w cechy biologiczne, które poddaje się opresyjnym zabiegom doskonalącym i upiększającym. Ciało ludzkie jest komercjalizowane, zarówno wtedy, gdy zostaje biorcą, jak i wtedy, gdy staje się dawcą narządów, tkanek, produktów biomedycznych i farmaceutycznych. Komercjalizacja ciała, rozumiana jako proces zakończony wymianą handlową, zostanie przedstawiona przez pryzmat analizy problemów takich subdyscyplin biomedycznych, jak: transplantologia, medycyna wspomaganego rozrodu, medycyna estetyczna, inżynieria genetyczna. Autor stara się odpowiedzieć na pytanie, czy nowe technologie i medycyna spełniania pragnień wpisują się w projekt „cywilizowania ciała”, czy raczej wywołują efekt kultury strachu i tworzą nowe problemy etyczne w społeczeństwie ryzyka biomedycznego.

The paper discusses transformation of medicine from the discipline that is aimed at repairing to the discipline aimed at fulfilling the desires. The main part of human desires is related to functioning of a body, its exposition, feeling and perception. Medicine adjusts itself to the needs of consumption society and addresses the need for a “cultural body”. Expansion of cultural factors into biological features, which are subject to oppressive measures to make a body more attractive, is a syndrome of modernity. Human body is commercialized both when it becomes organ recipient and donor. Commercialization of a body, understood as a process finalized with commercial exchange, is discussed through the analysis of problems of such biomedical subdisciplines as transplantology, assisted reproductive medicine, aesthetic medicine, genetic engineering. The paper aims at answering the question whether new technologies and medicine of human desires can be classified as elements of a project of “civilizing the body” or rather they cause effect of culture of fear and generate new ethical problems in a society of biomedical risk.