Institutional and Spatial Struoturalization of Polish Village

Abstract

Zasadniczą dla referatu jest teza, że przeprowadzona w 1973 r. reforma podziałów administracyjnych na szczeblu podstawowym otworzyła zupełnie uowe perspektywy reintegracji wsi polskiej zarówno w płaszczyźnie społecznej,jak i przestrzennej. Rozważania odniesiono do wsi o przewadze funkcji rolniczo-hodowlanych opartych o gospodarczą aktywność Indywidualnych rolników. Ten typ wsi dominuje na znacznych obszarach Polski. Głównymi czynnikami stymulującymi procesami reintegracji społecznej 1 kształtowania nowej struktury społeczno-przestrzennej w ramach podstawowej jednostki podziału administracyjnego gminy, było umiejscowienie na tym szczeblu organów władzy i administracji państwowej oraz samorządowej, a także przypisanie obszarowi gminy wyposażenia w Instytucje i organizacje służące zaspokajaniu lokalnych potrzeb gospodarczo-produkcyjnych, socjalno-kulturalnych i społecznych. Zbiór gminnych instytucji i organizacji integrowanych i koordynowanych poziomo lokalnymi planami i zadaniami przekształca się w system. Ogniwami gminnego systemu są z jednej strony podsystemy branżowe, na które nakładają si« elementy i placówki powiązane specjalistycznymi zadaniami i funkcjami, z drugiej strony - powiązane działaniami subgminnymi ogniw i placówek - podobszary, w skład których wchodzi jedna do kilku wsi. Tworzą one jak gdyby inne, wyznaczone przestrzennie, podsystemy gminnego systemu. V obszarze gminy dominuje, poprzez nastawienie na całość funkcji, ośrodek systemu, zlokalizowany w większej wsi czy miasteczku. Podobszary te, podporządkowane ze względu na odległość linearną, a przede wszystkim ekologiczną odległość od centrum zajmują zróżnicowane pozycje w strukturze gminnej terytorium. Z uwagi na możliwości dostępu do gminne®) centrum i gospodarczo-społeczne konsekwencje tego zróżnicowania, przeciętna gmina w aspekcie przestrzennym przybiera postać układu stref koncentrycznych, z modyfikacjami wynikającymi z układu sieci osadniczej, warunków topograficznych i komunikacyjnych. Odmienną społeczną jakość poszczególnych stref ilustrują przykłady zaczerpnięte z empirycznych badań, dotyczących postaw mieszkańców gminy wobec różnych aspektów ich środowiska.