| dc.description.abstract | W artykule podjęto zagadnienie porównania wybranych cech społeczno-ekonomicznej sytuacji wsi i rolnictwa chłopskiego w Jugosławii i w Polsce.
System ustrojowy w analizowanych krajach opiera się na zasadach
socjalizmu (w Jugosławii "socjalizmu samorządowego"). Bardzo podobna jest (zaś odmienna niż w innych państwach socjalistycznych) struktura form własności ziemi - ca 80% gruntów pozostaje
w rękach indywidualnych gospodarstw chłopskich, gospodarstwa te
są stosunkowo małe pod względem obszaru: średnia wielkość w Jugosławii - 3,8 ha, w Polsce - 5,4 ha. W obu krajach istniejąca struktura agrarna ma swoje mocne podłoże historyczne - w wieku XIX i początkach XX w. kapitalizm wykazywał tam cechy niedorozwoju, co ze szczególną siłą powodowało utrwalenie się struktury
drobnotowarowej w gospodarce narodowej, a warstwy chłopskiej - w strukturze społeczeństwa.
W okresie po II wojnie światowej, w wyniku intensywnych procesów industrializacji, zachodzą w obu krajach duże procesy deagraryzacji; w Jugosławii w ciągu trzydziestu lat udział ludności rolniczej wśród ogółu zmniejszył się z 73% do 28,5%, zaś w Polsce z ok. 50% do 21,5% w roku 1981. Towarzyszył temu proces
migracji ludności wiejskiej do miast - w latach 1948-1981 o ok. 25% wzrósł odsetek ludności miejskiej w analizowanych krajach.
Procesy deagraryzacji wywołały w obu krajach te same procesy pochodne, tj.:starzenie się ludności rolniczej, albowiem odchodzą z rolnictwa przede wszystkim ludzie młodzi;
2 ) feminizacja rolnictwa chłopskiego wyrażająca się w przewadze kobiet nad mężczyznami w gospodarce chłopskiej (zwłaszcza w starszych grupach wiekowych, w młodszych zaś jest odwrotnie, co
też jest poważnym problemem ekonomicznym i społecznym);
3) niski stosunkowo poziom kwalifikacji, osób pozostających na
gospodarstwie, wynikający zarówno z zaawansowanego wieku części
rolników, jak i z tzw. "negatywnej selekcji" tj. z faktu, że
młodzież lepiej wykształcona częściej niż pozostała odchodzi z
rolnictwa.
Z procesami wyżej wskazanymi współwystępowały:
a) zjawisko "niedookreślonych" celów stawianych przed rolnictwem chłopskim przez politykę rolną (ważny aspekt ideologiczny);
b)brak obiektywnych przesłanek realizacji efektywnej produkcji rolnej (deficyt środków produkcji itp.);
c )traktowanie rolnictwa de facto jako "gorszego" sektora gospodarki (tak w sferze ekonomicznej, jak i społecznej, więc praca w rolnictwie i wieś zajmowały odległe miejsce w systemie
wartości społecznych.
W rezultacie tych procesów rolnictwo chłopskie w analizowanych
krajach znalazło się w impasie, co odzwierciedliło się bezpośrednio
w znacznie niższej, w stosunku do swych potencjalnych
możliwości, produkcji rolnej.
W ostatnim okresie czasu w obu krajach na skutek kłopotów
gospodarczych duże nadzieje wiąże się ze wzrostem produkcji rolnej, odmiennie jednak - jak się wydaje - postrzega się perspektywy rozwojowe rolnictwa chłopskiego. | pl_PL |
