Lecture praxématique d'un sonnet de Du Bellay

Abstract

Autor niniejszego artykułu podejmuje praksematyczną (językoznawczą) analizę sonetu Du Bellaya Las\ OÙ est maintenant..., której zadaniem jest wykrycie programów sensu wpisanych w ten utwór i koncentrujących się na dialektycznych związkach między Ja i Nie-Ja. Symetryczna struktura sonetu opiera sią na rygorystycznym paralelizmie w płaszczyznach morfosyntaktycznej i leksykalnej, dzięki czemu wiersz ten zyskuje głęboką jedność. Jego symetria pozwala na komplementarne uchwycenie przeszłości - ponownie przeżytej (wyidealizowanej) w teraźniejszości, i teraźniejszości - zreinterpretowanej w świetle przeszłości. Wychwytując obecność Ja (pod postacią zaimków osobowych i przymiotników dzierżawczych) we wszystkich wersach sonetu autor wnioskuje, że utwór ten zasadniczo charakteryzuje się przez egocentryzm i egzystencjalną samotność. Bada następnie zachodzące na siebie programy sensów ześrodkowane na postaci Ja. Symetryczna struktura sonetu pozwala na zdefiniowanie Ja w kategoriach "dominujący" / "zdominowany", "posiadający" / "wywłaszczony". Autor sugeruje, że w utworze tym zachodzi homologia semantyczna między pojęciami "być" i "mieć", a w dalszej instancji, między "mieć" i "móc". Czterowierszom wyrażającym dominację, posiadanie, moc przeciwstawiają się tercety, które oddają brak tych stanów. Zjawisko to rozpatruje autor w trzech aspektach: władzy (mocy), wolności i pragnienia. Na podstawie analizy tych aspektów przedstawia obraz poety, który stracił kolejno swą moc -w zakresie twórczości artystycznej, swą wolność, która była uzależniona od posiadania owej mocy, oraz potencję w sferze erotycznej, co manifestuje się w totalnej frustracji poety w ostatnim wersie.